Bescherming van de normale werknemer tov GIG Workers
(Léon Lhermitte, La paye du moissonneur )
A. DE KLASSIEKE WERKNEMER :
1. Onze sociale wetgeving voorziet in een ruime bescherming ten gunste van de werknemer. Onze westers arbeidscultuur ontwikkelt zich steeds naar een work-life balance, dat door dwingende rechtsregels beschermd wordt. Ook Europa ziet hierin haar rol zoals in de uitbreiding van de zwangerschaps- en ouderschapsverloven (1). Zo lang die betrachting de scheppende en ondernemende krachten niet fnuikt en niet te veel ontmoedigt ( ook in vergelijking tot meer arbeidsintensieve Amerikaanse en Chinese arbeidscultuur ), biedt dit kwalitatieve levensperspectieven voor iedereen.
2.Ondertussen bestaat een heel arsenaal sociale wetgeving. Bovendien is het arbeidsrecht ook onderworpen aan constante evoluties. U kan u hiervoor richten tot de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg kan u in ieder geval zelf al even opzoeken wat de regelgeving is omtrent een bepaald thema.
3. Terugkerende geschilpunten zijn deze omtrent loon en ontslag.
vb. Steeds meer wordt er gewerkt met commissielonen naar het vast loon tot aansporing tot prestaties. De doelstellingen moeten dan nauwkeurig omschreven worden. Wanneer in een commissieregeling een minimum en een maximum commissie wordt bepaald, maar nergens aangeduid wordt hoe dat maximum kan bereikt worden, kan die geïnterpreteerd worden door de Rechtbank als het verhinderen van het vervullen van de voorwaarde, waardoor op grond van art.1178 BW de voorwaarde geacht vervuld te zijn, en dan het maximum of alleszins meer toekent.(2)
Het is dus duidelijk dat de werknemer voldoende beschermd wordt door onze Belgische wetgeving. Stemmen komen op met de vraag of deze overvloed aan wetgeving en bescherming op bepaald ogenblik geen omgekeerd effect kan hebben. Zo voorziet onze regelgeving dat elk voordeel welk een werknemer bekomt, in relatie tot zijn werk, als loon moet worden aanzien, waarop dan automatisch RSZ bijdragen worden geheven (3), die het werk zo duur maken voor de werkgever, terwijl de werknemer de indruk krijgt te weing vergoed te worden ( omdat een heel groot deel aan de overheid moet afgestaan worden ). Werk wordt 2 maal afgestraft: i) voor de werknemer die ziet dat het verschil met hetgeen hij bekomt via werkloosheidsvergoedingen niet bijster groot is, en ii) voor de werkgever of ondernemer die hierddoor geremd wordt arbeidsplaatsen te creëren, en zich dan nog kan verheugen op het inchakelen van ro- en cobots om werknemers te vervangen.
B. DE GIG-WORKERS :
4. GIG-workers daartegenover hebben deze bescherming niet. Werkgevers aarzelen beroep te doen op het normaal arbeidscircuit, gezien de zware bescherming van werknemers hen afschrikt. Vooral met de platform-economie, wordt een soepele contractuele vorm nagestreefd. Uber, Deliveroo, IT contracten zijn voorbeelden van zo'n nieuwe vorm van economie. A.I. (Artificial Intelligens) zou leiden tot volledige automatisering van 47% van 702 bestaande beroepen.(4) Op zeer soepele wijze kan ingestapt worden in dit arbeidscircuit, vaak voor tijdelijke opdrachten. Dit schuurt aan bij de schijnzelfstandigheid, en vaak ontstaat een 3 partijen relatie. De presteerder verliest dan die bescherming heeft dan de vrijheid en kan op korte termijn geld verdienen.
Door het EHJ ( Europees Hof Justitie) werden in concrete gevallen ( taxi Uber ) de voorwaarden afgebakend in welke omstandigheden sprake is van online platforms of vervoermaatschappij.(5)
5.De "gig-worker" heeft wel recht op informatie toepasselijk op commerciële samenwerkingsovereenkomsten ( de concurrentiebedingen, de duur van de overeenkomst en voorwaarden tot hernieuwing, en voorwaarden van opzef wat de lasten en investeringen betreft, het gevolgen van het niet behalen van de verbintenissen ( art. X.28,1°,e)f)g) en art 28,2°,e,f,g,h,i,j en k WER)
6. Voor vervoerders geldt tevens een bescherming van verantwoordelijkheid bij schade. Bewijs is gemakkelijker ( art.40 CMR) , geen gevolgschade, bij vertragingsschade hoogstens de vrachtprijs, bij zaakschade beperkingen in hoeveelheid ( art. 23.3 CMR ). Bij personenvervoer ( taxi ) is er tevens de verplichte autoverzekering. ( als Uber chauffeur best wel de activiteit aangeven aan de verzekeraar ).
7. De richtlijn (EU) 2019/1152, die tegen augustus 2022 diende overgenomen te worden door de lidstaten,voorziet 2 hoofdverplichtingen voor de opdrachtgevers van deze a-typische werkers, met nameeen reeks van informatieverplichtingen, en een zeker aantal minimumvereisten inzake de arbeidsvoorwaarden. Dit slaat op overeenkomsten voor deeltijds werk, de flexi-jobs (in België voor horeca, de voedingswinkels en grootwarenhuizen ), vrijwillerswerk, stage en leercontracten, platformcontracten ( freelancers ), interimcontracten. In België bevat de wet van 27.12.2006 een reeks van criteria om uit te maken of er sprake is van al dan niet schijnzelfstandigheid. De richtlijn verwijst naar de rechtspraak vanhet HvJ om het onderscheid uit maken voor platformcontracten (6)
In iedere veronderstelling gelden voor al deze a-typische werkrelaties een reeks van basisverplichtingen die moeten gegeven worden binnen de 8 na het begin van het werk, en bijkomende informatie binnen de maand (7) Nopens de minimale arbeidsvoorwaarden gelden o.a. de beperking van de proeftijd ( max. 6 maand), geen bij interimcontracten van beperkte duur.
zie ook: Klokkenluiders ; de regeling beschermt beide categorieën.
(1) Work-Life Blance- richtlijn nr. 2019/1158, 20.6.2019 ( ook besproken in TSR 2020/1, P.Foubert,A.Vrijsen, De nieuwe europese work-life balance richtlijn: een kans voor België om nog beter te doen.
(2) Arbh.A'pen, 19.6.2019, RAGB 2020, pag.140
(3) L.Monserez, Het loonbegrip in de Belgische sociale zekerheid van werknemers aan de hand van 8 Cassatiearresten, TSR 2020/1, pg. 103 e.v.
(4) zie www.onetonline.org ( aangehaald in L.Grozdanovski, L'automatisation du travail et l'avenir des reconnaissances muutelles des qualifications professionnelles dans L'Union Européene, , TRS, 2020/3, pag. 355
(5) HvJ EU 20.12.2017, ECLI:EU:2017:981 ( Uber --) vervoermaatschappij); HvJ EU 3.12.2020,C-62/19, ECLI:EU:2020:980 (Starr Taxi) , Computerrecht 2021/158, p.340
(6) A.Mechelynck, La directive (EU) 2019/115 du 20.6.2019 relative à des conditions de travail transparantes et prévible, TSR 2021/3, p.469
(7) Bij de basisinformatie o.a. de vergoeding en wijze van berekening, en bij onzeker werk het zeker aantal uren en de dagen en uren tijdens dewelke de werker kan worden opgeroepen. Bij de bijkomendenformatie bvb. de procedure te volgen ij de beëindiging ( zie art. 4 richtlijn)